ขั้นตอนการปล่อยช้างคืนสู่ธรรมชาติ

พื้นที่ดำเนินโครงการ

๑. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยผาเมือง และป่าสงวนแห่งชาติแม่ยาว

เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยผาเมือง มีพื้นที่ ๓๕๖, ๙๒๖ ไร่ อยู่ในท้องที่จังหวัดลำปาง และมีอาณาบริเวณบางส่วนครอบคลุมพื้นที่ของจังหวัดลำพูน ป่าสงวนแห่งชาติแม่ยาวมีพื้นที่ ๑, ๔๕๐ ไร่ เป็นพื้นที่ที่จังหวัดลำปางประกาศให้เป็นพื้นที่สำหรับใช้เลี้ยงดูและปรับพฤติกรรมช้างก่อนปล่อยคืนสู่ป่าธรรมชาติ ซึ่งในอดีตมีช้างที่ถูกปล่อยเข้าไปอาศัยในป่าดอยผาเมืองแล้วจำนวน ๙ เชือก และอยู่ในระหว่างปรับพฤติกรรมในพื้นที่ดอยผาเมืองอีกจำนวน ๓ เชือก

๒. อุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน

มีพื้นที่ ๑, ๕๔๘,๗๕๐ ไร่ อยู่ในท้องที่ จ. เพชรบุรี จ. ราชบุรี และ จ. ประจวบคีรีขันธุ์ มีอาณาบริเวณครอบคลุมเทือกเขาตะนาวศรี ติดกับอุทยานแห่งชาติกุยบุรี เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่น้ำภาชี และป่าสงวนแห่งชาติในสหภาพพม่า ในปี ๒๕๔๓ ได้ปล่อยลูกช้างป่าชื่อ”พังทุเรียน” ให้กลับเข้าไปดำรงชีวิตอยู่ในป่าแห่งนี้

๓. พื้นที่เตรียมประกาศอุทยานแห่งชาติแม่วะ-แม่มอก

อยู่ในท้องที่ จ. ลำปางและ จ. ตาก มีอาณาบริเวณประมาณ ๓๖๘,๑๒๕ ไร่ ในปีพ.ศ. ๒๕๔๓ ได้ปล่อยช้างเพศเมีย ๓ เชือกและเพศผู้อีก ๑ เชือกกลับคืนสู่ธรรมชาติ (ตอนหลังนำกลับไปที่หน่วยพิทักษ์ป่าหัวทุ่งจำนวน ๒ เชือก) เนื่องจากผืนป่าแห่งนี้มีประชาชนเข้าไปใช้ประโยชน์มาก จึงไม่เหมาะสมต่อการปล่อยช้างเพศผู้ซึ่งมีนิสัยค่อนข้างก้าวร้าวเข้าไปในผืนป่าดังกล่าว จึงได้ย้ายช้างเพศผู้กลับเข้ามาเลี้ยงในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติแม่ยาว เพื่อหาพื้นที่ป่าแห่งอื่นๆ ที่มีความเหมาะสมต่อการปล่อยช้างคืนสู่ป่าธรรมชาติต่อไป ในปัจจุบันช้างที่ปล่อยคืนสู่ป่าผืนนี้ได้เสียชีวิตลงเนื่องจากความชรา

กิจกรรมการปล่อยช้างคืนสู่ธรรมชาติ
สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้ทรงเสด็จทำพิธีปล่อยช้างคืนสู่ธรรมชาติรวม ๔ ครั้ง คือ

ครั้งที่ ๑ ในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยผาเมือง อ.ห้างฉัตร จ.ลำปาง

• เมื่อวันที่ ๑๔ ม.ค. ๒๕๔๐ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงปล่อยช้างซึ่งทรงรับเข้าสู่โครงการคืนช้างสู่ธรรมชาติ จำนวน ๓ เชือก ได้แก่พังบัวลอย พังมาลัย และพังบุญมี

ครั้งที่ ๒ ในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยผาเมือง อ.ห้างฉัตร จ.ลำปาง

• เมื่อวันที่ ๑๐ กุมภาพันธ์ ๒๕๔๑ ได้ทรงทำพิธีปล่อยช้างคืนสู่ธรรมชาติ จำนวน ๒ เชือก

ครั้งที่ ๓ ในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติแม่ยาว (เป็นบริเวณรอยต่อของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยผาเมือง และพื้นที่สวนป่า ออป.)

• เมื่อวันที่ ๑๙ กุมภาพันธ์ ๒๕๔๒ ได้ทรงทำพิธีปล่อยช้างแม่ลูก จำนวน ๒ เชือก ได้แก่ พังคำมูล และพลายสอง คืนสู่ธรรมชาติ

ครั้งที่ ๔ ในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติแม่ยาว (เป็นบริเวณรอยต่อของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยผาเมือง และพื้นที่สวนป่า ออป.)

• เมื่อวันที่ ๑๐ กุมภาพันธ์ ๒๕๔๓ ได้ทรงปล่อยช้างของโครงการสร้างโลกใหม่ให้ช้างไทยจำนวน ๑๖ เชือก

และเพื่อเป็นการเชื่อมสัมพันธไมตรีระหว่างราชอาณาจักรไทยและเดนมาร์ก พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถทรงโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ทรงนำพระราชอาคันตุกะ สมเด็จพระบรมราชินีนาถ มาร์เกรเธอที่ ๒ แห่งเดนมาร์ก เจ้าฟ้าชายเฮนริก พระราชสวามี และเจ้าฟ้าชายเฟรเดอริค มกุฏราชกุมาร ทรงปล่อยช้างเพศเมียจำนวน ๑ เชือกชื่อ “พังบุญรอด” ให้กลับเข้าไปอาศัยอยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดอยผาเมือง เมื่อวันที่ ๑๐ ก.พ. ๒๕๔๔